Günah?yla Sevab?yla Ye?ilçam

“Her ülke sinemas?, tarihi boyunca yap?tlar?nda o ülkenin dini ve inançlar? üzerinde durur ve onlar? yans?t?r, gerekti?inde dikkatini din adamlar?na çevirir, ibadet yerlerini, ayinlerini anlatt??? öyküye, görüntüledi?i olaylara katar. Dinler ve inançlar kültürel bir katk? iseler –ki öyledirler– sinema bunlar? kullan?r.” diyor Giovanni Scognamilo kitab? sunu? yaz?s?nda, Günah?yla Sevab?yla Ye?ilçam, Türk sinemas?n?n dinle imtihan?n hikayesini anlat?yor. Gül?ah Nezaket Mara?l?, Ye?ilçam’?n din ve dindarl?k aleyhtar? tutumunun, cumhuriyetin ilk günlerinden, Muhsin Ertu?rul Sinemas?’ndan, bugünlere nas?l dönü?tü?ünü inceliyor. Sineman?n endoktrinasyon fonksiyonundan yüklendi?i toplumsal misyona farkl? cephelerini de nazara alarak, bu zamana kadar incelenmemi? bir yönüne, Türk sinemas?n?n dine bak???na ???k tutuyor. Dinin anlam dünyas?ndan habersizli?in ve (sabah ezan?n? güne? do?duktan sonra okutacak ölçüde) dini kurallar ve ibadetler konusundaki cehaletin, nas?l ön yarg?lar?n ördü?ü ?ablonlarla kendini tekrar eden, tekrar üreten bil sinema dili geli?tirdi?ini gösteriyor. Tabii bu aleyhtarl???n istisnalar? yok de?il, ama mesela müstehcen film dalgas?na kar?? geli?en dinî filmler ku?a??nda bile ticari kayg?lar?n baz? hassasiyetleri gölgeledi?i görülebiliyor. Kitap Türk sinemas?n?n, cinsellikle dini motiflerin iç içe kullan?lmas?, dindar karakterlerin küçük dü?ürülüp alaya al?nmas? gibi vazgeçemedi?i al??kanl?klar?n?n kökenlerini tespit ediyor. Okul müsameresi seviyesine eri?meyen dekorlar, makyaj ve k?yafetlerle gerçekle?tirilen traji-komik tarihsel mizansenler de meseleleri ne seviyede ciddiye ald???n?n bir göstergesi. Türk sinemas?n?n evliyalar?, darmada??n?k halleri, dü?ecekmi? gibi duran takma sakal-b?y?klar?, acayip sar?k-kavuklar? ve cübbe niyetine büründükleri renkli çar?aflar?yla gerçekten bize has bir geçit resmi yap?yorlar. Modern dönemde ise adeta bütün kötülüleri kendinde toplayan, ikiyüzlü, açgözlü, f?rsatç?, hasis, hatta a?a??l?k, kalle?, nefret edilecek tipolojiler olarak rol biçiliyor dindarlara. Mara?l?, Ye?ilçam’da dindar karakterin, yani çok boyutlu olarak, insani derinlikleriyle ele al?nan karakterinin de?il, basmakal?p imam-hac?-hoca tipolojilerinin oldu?unu ve dindarlar?n ancak zaman içinde karakter olarak i?lenmeye ba?lad??? söylüyor. Özellikle son senelerde nas?l bu karakterlerin daha merkezi rollerde, insani derinlikleriyle ele al?narak dine daha duyarl? bir bak?? geli?tirildi?ini, bu dönü?ümün dinamikleriyle aç?kl?yor. Kitap, kast? sadece dini a?a??lamak olan örnekleri sadet harici tutarak, Türk sinemas?n?n öne ç?kan örnekleri üzerinden gidiyor. Vurun Kahpeye’den Y?lanlar?n Öcü’ne, Rabia’dan Zü?ürt A?a’ya, Dondurmam Gaymak’tan E?refpa?al?lar’a, 60’lardan günümüze 17 film ayr?nt?l? olarak inceleniyor. Bir taraftan hem ?slam hem H?ristiyanl?k konusunda uzmanlarla di?er taraftan sinema camias?ndan, oyuncusundan yap?mc?s?na, farkl? isimlerle bunlar? sahne sahne ele al?yor. Kitapta Hayrettin Karaman’dan Sen Antuan Kilisesi Ba?rahibi ?ulian Pi?ta’ya, Hülya Koçyi?it’ten Yavuz Turgul’a, Yüksel Aksu’dan Tu?rul ?nançer’e, farkl? isimlerle yap?lan mülakatlarla Türk sinemas?n?n bir nevi vicdan muhasebesi yap?l?yor. Ayr?ca k?sa süre önce vefat eden k?ymetli yönetmen merhum Ömer Lütfi Akad’?n vefat?ndan önce yapt??? son görü?melerden biri de kitapta yer al?yor.